COSMOGLOTTA
Serie B, poligrafat - "INFORMATIONES" - Julí 1938 - Nró 18 (4)
Edgar de Wahl:
Li pronómines personal
1. Li personal pronómines apartene al max ancian lingual elementes. 
Ili es max tenacimen conservat. Li notiones del Yo e del Tu ya forma li 
base del expression del consciositá pri se self, per quel li hom 
distinte se del animale.
2. Quam grand es ti tenacitá, e quam ancian, to noi posse constatar 
ex li grand coincidentie inter li conjugationes del lingues indo-europan
 e ural-altáic. In li plu ancian stadies aglutinat-flectent del 
cultur-lingues li pronómin ancor ne es separat del verbe quam hodie, ma 
it es solmen un desinentie formant un tot con it. Li similitá del 
tractation de ti elementes indica un grand originari parentitá inter ti 
du grand e tam diferent lingue-gruppes, e pro to it have grand 
importantie por li conossentie pri li essentie intern de ti paroles. Li 
ural-altáic lingues representa li plu ancian stadie.
3. Exemples (ples comparar anotationes in fine del present articul)
(In chascun exemple li formes del singulare trova se a levul, tis del plurale a dextri.)
Tatar: bul-mak = esser (1)
I. bul-a-min bul-a-mis
II. bul-a-sin bul-a-sis
III. bul-a bul-a-ler (2)
Li índependent formes pronominal es
I. min mis
II. sin sis
Ples comparar in estonian
mina me(ie)
sina se(ie)
Sanscrit
I. bhara-mi -mas
II. -si -tha
III. -ti -nti
Grec ancian:
I. -mi, (-o) -men
II. -s -te
III. -si -easi (-ousi)
Slav ancian:
I. jes-m(i) jes-me
II. jes-i jes-te
III. jes-t (3) 's-ut (4)
Polonés:
I. czyta-m czyta-my
II. czyta-sz czyta-cie
III. czyta czyta-ja (5)
-41-
Latin:
I. 's-u-m 's-u-mus
II. es es-tis
III. es-t 's-u-nt
I. am-o  (6) am-a-mus
II. am-a-s am-a-tis
III. am-a-t (3) am-a-nt
German:
I. leb-e leb-e-n (7)
II. leb-st leb-(e)-t
III. leb-t (3) leb-e-n (8)
Hispan:
I. cant-o (6) cant-a-mos
II. cant-a-s cant-a-is
III. cant-a cant-a-n (8)
Italian:
I. am-o (6) am-ia-mo
II. am-i (9) am-a-te
III. am-a am-a-no (8,9)
Cp. con to Estonian: tule-ma = venir (10)
I. tule-n (7) tule-me
II. tule-t tule-te
III. tule-b (11) tule-va-d
4. Ex ti exemples noi posse constatar lu sequent:
4.1 Plu li lingues progresse in evolution, plu li desinenties simplifica se e cade.
4.2 In li du unesim persones reye grand coincidentie partú.
4.3 In contrari noi trova divers metodes aplicat ye li triesim persones.
4.31. (a) Absentie total de pronómin. In li plurale on simplicmen usa li general finale pluralic. (Tatar).
4.32. (b) In li 3. person del singulare apari un finale t. To clarmen
 indica su provenientie del pronómines demonstrativ, che queles li son t
 es extraordinarimen frequent.
4.33 (c) In li plurale noi trova partú - exceptet in Tatar - 
coincidentie con li participie present activ (12). In Estonian mem in li
 singulare.
4.4 Per altri paroles: li triesim person totmen ne es un pronómin 
originari. In li modern lingues it es expresset per pronómines 
demonstrativ.
5. Per to it explica se, que li completmen diferent psicologic 
installation del homes de Eurasia (= Europa + Asia) vers li 1-esim e 
2-esim person in un láter e li 3-esim in altri láter ha evocat anc un 
diferent tractation. Li du unesimes es plu diferentiat, plu personal, 
plu individual, durant que li formes del triesim es preferibilmen 
submisset al regul general, essente un cose plu lontan.
6. In nor casu to significa lu sequent:
Durant que ye li unesim du persones li casus de subject e de object 
(nominative e acusative-dative) es strictmen individualmen diferentiat, 
to ne es tam rigorosi in li 3-esim person. Ci li form del nominative mem
 vell posser forsan esser egal a ti del acusative. Li diferentie tande 
es quasi in li emfase.
7. Pro que in li 3-esim person ne hay coincidentie general, li unitá 
del stil postula restriction de ti considerationes al gruppe romanic. In
 Occidental it do
-42-
deve esser un form modern del latin ille, illa (noi abstrae del neutri form.)
8. Or, in li romanic lingues ha fat se un remarcabil separation. Li 
unesim demí de ti pronómines, accentuat, representa li subject; li 
duesim, ínaccentuat, li object: P.ex. Francés il-le, elle (pron. el) - 
la. Ti duesim demís es juntet al verbe encliticmen, do ínaccentuat.
Ma si li object es expresset per un (sempre ínaccentuat) preposition,
 li pronómin recive li accentu, do logicmen F. pour elle, e ne pour la.
9. Pro to in Occidental li fom complet (il(lo), illa, illos, illas, 
ili) posse secun li regul general esser et nominativic et acusativic; ti
 ultim NB quande it es accentuat: yo vide *illa* (ne il); yo *vide* la 
(ma ne audi quo illa di).
10. Pro to noi posse formular in Occidental li regul del 
propositiones quam seque: Omni prepositiones reye li nominative. Solmen 
ye li pronómines personal del 1-esim e 2-esim person ili reye li casu 
obliqui. (me, te, nos, vos.) Secun lu precedent, ti metode es fundat et 
psicologicmen, et lingual-historicmen.
(Li originale de ti articul, essente un memorandum por 
interlinguisticmen interessat linguistes, esset redactet de sr de Wahl 
in lingue german. Autorisat traduction de Ilmari Federn. Ples comparar 
linguistic consilies in li sam nró.)
Anotationes: (de sr de Wahl)
(1) Cp. russ by-l = esset, de by-t' = esser. Li sam radica retrova se in L. fu-i.
(2) -ler es general desinentie del plurale. Cp. beg = prince, beg-ler = princes.
(3) Cp. li slav demonstrativ pronómin tot, ta, to, li grec tis, ti = alquí; german: da, dort, der, dies.
(4) Li u es originarimen un son nasal (Fr. on), cp. slav sut e latin sunt.
(5) a con cedille pronuncia se nasal quam on francés.
(6) m quam desinentie ha desaparit ja in Latin presc totalmen.
(7) n final pronuncia se plu facilmen quam m.
(8) t final ha cadet.
(9) Li lingue italian evita consonantic finales.
(10) Cp. -ma con -mak tatar.
(11) b es v indurat. Ti form do es identic con li participie present:
 tulev, tulev-a-d. Ti d es in estonian li general desinentie pluralic, 
sam quam -ler in tatar.
(12) Li participie present activ es caracterisat in li lingues 
indo-europan per li consonantie nt, quel plu tard mutat se a on nasal e 
poy in u(nt), v in estonian, quel es conservat in li slav participie 
present activ (Russ dela-v-si). Ti psicologic coincidentie apu li 
egalitá del formes in li pronómines del 1-esim e 2-esim person obliga a 
suposir un originari conexion del du grand lingue-gruppes. Cp. adplu in 
tchec, que li passate in li triesim person es expresset per li pur form 
participial (byl), durant que li unesim e duesim person addi li form 
conjugat del verb "esser" (byl jsem).
-43-
ON SCRI NOS
Du Esperantistes, e du mentalitás quasi oposit! On mey comparar li du
 lettres, queles noi reproducte ci, oposiente li originales in Esperanto
 con li traductiones in Occidental. Li unesim lettre have quam autor sr 
Rollet de l'Isle, ex-presidente del Esperanto-Academie, li sam quel 
unquande desconsiliat li usation in propaganda-textus sur covertes pro 
su íncomprensibilitá.
Parizo, 27-an de junio 38
Paris, 27. junio 38
Mi ne konas Occidetal, kaj mi ne deziras koni ĝin; nur mi scias ke ĝi
 estas imitaĵo de Esperanto, kaj tio sufiĉas por ke mi konsideru ĝian 
aŭtoron kaj ĝiajn partianojn kiel la plej certaj - eble rekonsciaj - 
malamikoj de la idea de lingvo internacia.
Yo ne conosse Occidental, e yo ne desira conossir it; yo solmen save 
que it es un imitation de Esperanto, e to sufice me por considerar su 
autor e su partisanes quam li max cert - forsan ínconsciosi - ínamicos 
del idé del lingue international.
Mi forlasos Esperanton nur kiam oni nmonstros al mi lingvon, kiu 
superos Esperanton tiom kiom Esperanto superas Volapükon - sed D.ro 
Zamenhof pruvis ke tio estas neebla. Rollet de l'Isle.
Yo va abandonar Esperanto solmen quande on va monstrar me un lingue, 
quel supera Esperanto tant quant Esperanto supera Volapük - ma dr 
Zamenhof pruvat que to es ínpossibil.
Ples releer ti preciosi missage e admirar li logica del 
argumentation: ne conosse Occidental - ma save que it es un imitation; 
ne vole conosser it - ma demanda que on monstra un lingue superiori... 
Ma noi vell far ínjusticie a nor esperantistic confratres presentante ti
 exemple quam simptoma del mentalitá general. Un carte de un tot altri, 
amabilissim, caractere arivat de sr Boucon, membre del Lingva Komitato, 
in Annecy, ye li 22. januar 1938:
Altestimata sinjoro, Mi kore dankas vin pro la sendo de via tre 
interesa revuo kaj se mi jam de longe ne estus Esperantisto, mi facile 
povus fariĝi Occidentalisto.
Altestimat senior, Yo cordialmen mersía vos pro li invitation de vor 
tre interessant revúe e si yo ne vell esser ja desde long Esperantist, 
yo vell facilmen posser devenir Occ'ist.
Cetere iaj honestaj kaj kleraj kontraŭuloj helpas ankaŭ al nia afero, multe pli, eble, ol fanatikaj, blindaj adeptoj.
Céterimen omni honest e erudit adversarios auxilia anc nor afere, plu mult, forsan, quam fanatic, ciec adeptes.
Mi bone konas Sojn de Wahl kaj Berger kaj mi tre ŝatas ilin; sed vi 
facile komprenos, ke ni ne povas tamen facilanime forlasi nian amatan 
Esperanton, por adopti senplue iun alian sistemon laŭdire pli bonan.
Yo bon conosse srs de Wahl e Berger e tre aprecia les; ma vu facilmen
 comprende, que noi tamen ne posse con levi anima abandonar nor amat 
Esp'o por adopter sin altricos un altri sistema dit plu bon.
-44-
Ni preferas ĝin plibonigi laŭeble kaj laŭgrade per li praktiko, 
utiligante eĉ en tio, dankeme, vian propran sperton kaj vian valoran 
laboron.
Noi prefere ameliorar it secun possibilitá e gradualmen per li 
practica, utilisante por to, con mersí, mem vor propri experientie e vor
 valorosi labore.
Kun alta estimo, Samideane Via -- Boucon
Con alt estima, coidealisticmen -- Vor B.
Esque li accentuat lítteres de Esperanto constitue un embarass o ne? 
Noi ne vole contradir a ti Esperantistes, queles considera les quam un 
genial simplification, ma noi peti les excusar si Cosmoglotta A in 
future plu ne posse inserter Esperanto-textus in li ortografie oficial, e
 peti les creder que to ne es debit a malevolentie o ignorantie 
deformant li Esperanto-textus, ma l lettre sequent, quel noi recivet de 
nor printería, "Imprimerie Centrale", un del max important printerías de
 Svissia. Li originale del lettre esset in francés.
"Seniores, Inter li manuscritus queles vu ha inviat nos por li numeró
 de Cosmoglotta (it acte se pri ti de may 1938 con li version del 
document 125), noi ha trovat lítteres ínexistent in li matricies usual, 
i.e: ĝ, ŝ, ĉ, ĥ, ĵ. - Noi vell posser procurar nos les, ma noi vell 
esser obligat facturar vos li summa de Fr. 52.50. Ples responder... "
Nor letores atentiv va har remarcat que in anteriori Esperanto-textus
 in Cosmoglotta li lítteres tegmentat ne esset productet in normal 
composition machinal quam li rest del textu, ma specialmen composit ex 
un tipe normal e un accentu; un procede demandant penosi e minuciosi 
manipulationes, quel li printería comprensibilmen ne vole repetir tro 
sovente. Pro que nor facturas es calculat - vé - in francs sviss, de 
queles chascun vale plu quam 8 francs francés, noi deve renunciar al 
corect Esperanto-lítteres... til que un esperantistic mecen prende 
suficent interesse pri Cosmoglotta por donar Esperanto-matricies a nor 
printería...
Philéas Lebesgue, li famosi e populari poet-paisan francés e redactor
 che li "Mercure de France", adressat a nor coidealist Poujet li paroles
 sequent in version occidental:
10. junio 38
"Car senior, Yo es vos ínfinitmen grat pri que vu ha cuidat far me 
conosser li nov lingue international Occidental per medie de 
Cosmoglotta. Yo havet li curiositá iniciar me un poc subsequentmen a 
Volapük, al "Langue Bleue", a Esperanto e a Idiom Neutral. Li grand 
merite de Occidental es esser ínmediatmen comprensibil a omni person un 
poc cultivat. In ti látere it sembla me superiori a Esperanto, quel 
tamen ha recivet extraordinari incorageamentes, ma quel es mult minu 
facil, quam on ha assertet. Ples creder, car senior, mi sentimentes 
cordialmen grat e devoet.   Philéas Lebesgue  "
-45-
Cinta Ro:  "Mondilingwo"
On ha dit, que li grand economic crise havet adminim ún avantage por 
li movement del lingue international: nettar su camp del duantene de 
litt projectes vegetant intra o extra "Tolero-Interlanguages" e movent 
se inter li gambes del grand sistemas. In li decennie passat on audit 
parlar pri Novam, Optoez, Medial, Etem, Nov-Esperanto, Esperanto, 
Cosman, Uniti Langue etc. etc. Hodie ili ha desaparit; lor autores e 
eventual altri adherentes ha morit, resignat o adheret al grand 
movementes queles prepara se al decision final.
It do astona, e mem evoca sensation, si un nov project audacia aparir
 sur li scene pos li terrent experientie de ti grand morida. 
"Mondilingwo" es li ultim creation de nor italo-mexican confratre sr 
Aldo Lavagnini. Anteriori sistemas del sam autor, "Eklexi" e "Monario" 
sta mentionat in ancian tomes de "Cosmoglotta". Mondilingwo declara ne 
voler far concurrentie al existent sistemas, ma invita omni 
mundlinguistes per cordial paroles a cooperation. Alcunes de su bon 
printat o poligrafat prospectes es dedicat a IALA, e su bell printat 
jurnale mensual "Mondilingwo" (4 pág. formate 20 x 27 cm) mentiona IALA 
con simpatie. Noi gratula sr Lavagnini har trovat mecenes permissent le,
 malgré li desfacilitás del epoca, far aparir un visibilmen custosi 
gazette e far propaganda che altri mundlinguistes. Anc pluri 
Occidentalistes ha recivet "Mondilingwo" e petit li redaction de 
Cosmoglotta publicar un recension. Vi ti recension resumat in tri 
paroles: "Interessant - simpatic - sin chance."
Sin chance: nam Mondilingwo ne es ínmediatmen comprensibil, e por li 
amatores de poc-comprensibil lingues on ja have Esperanto. Malgré li 
vast lingue-conossenties del autor (grec, sanscrit, hebreic, arab), li 
principies inspirant su sistema es ne linguistic ma - ocultistic tales! 
Pri li selection del formes ne decide li practic usanties international,
 ma speculationes filosofic: pro tales es conservat p.ex. li duale inter
 singulare e plurale, complication abandonat del quasi totalité del 
lingues modern. Hay un declination per vocalic finales in modo de 
Volapük, e li international paroles es deformat in modo de Esperanto, ma
 minu radicalmen. Li grammatical parolettes fa memorar li tabelle 
corelativ de - Saussure.
Interessant: nam li autor es un fenomen rar inter interlinguistes; 
benque eclectico, il ne es un imitator, ma un spíritu selectiv e creativ
 con idés original. Su sistema clarmen difere et del tip Esperanto et 
del tip Occidental; it es ni unibasic quam L.s.F., ni un diform 
conglomerate quam Uniti Langue. Mondilingwo have un caracter edistint e 
individual. Li selection del vocabules sembla esser fat secun un 
principie de neutralitá distributiv con base alargat. Vi un textu:
"Qenqe el revui speciale naturo ne permitta un vere en propre 
kolaborazo - multe fuas resultante in steril e non util diskutazas - nos
 komuna en kolabora in nis kordio kon allas dezirante el ùnito 
interlingwiste en cercante el manero
-46-
en medias mais konveniante pro le adapan. Ce nos acepta, danka en 
bonvenia ca sujeriazo, kritiko en kooperazi formo morale, intellektuale 
en materiale: in allas nos fandarà un impulso et inspirazo. Alle 
interlingwistas ea pro nes vere samideanas. Qia allas spiritualum et 
efektivum labora, in sui differante vayas, pro el same buto en realizo 
finale: el avento de un solle Interlingwo, uniante alle hòmines in sui 
relaçiones en nel ùnito de lis aspirazas. El Interlingwo verum 
unifikante el civílizo aktuale en permittante el mais strikte kooperazo 
de alle poples."
Un plen recension vell exceder nor cadre; vi solmen un trate 
specialmen original: in ti lingue (in quel on crede posser vider un 
particularimen fort influentie hispan e anglés tendenta  sintese) "li 
tonic vocal del presente es diftongat (un linguistic fenomen observabil 
in omni Indoeuropan lingues) et por preventer confusion con un 
acusativic form del substantive et por compensar li perde del finales 
personal". a deveni ai: aima (ama); e deveni ei: leija (lee); i muta a 
ie o iei: vie(i)da (vide); o a oi: poiva (posse); u a ui: uiza (usa); au
 a ou: louda (lauda). Ti procede, mentionat in ún prospect por li 
indicative, in un altri por un possibil subjunctive, sembla esser 
abandonat in li revúe; yo es tentat dir: regretabilmen! nam malgré li 
justificat objection, que it es un complication ínutil, vi un idé 
original in interlinguistica, un nov via.
Simpatic: Yes, Mondilingnwo, li gazette, es simpatic pro li alt 
nivelle del considerationes publicat in it e li nobil spíritu in quel it
 es redactet: it spira un ton de amicalitá sincer, un desire a 
cooperation; e li redaction de Cosmoglotta confirma, que li autor ha 
demonstrat anc per action, que il considera se quam amico e ne quam 
concurrent del grand sistemas existent. Pro quo, tande, il lansa se in 
un aventura, a quel noi - sur base de custosi experienties - ne posse 
profetisar un practic success? Ci interveni li motives ocult - o forsan 
un desire demonstrar li necessitá del tentatives por unification del 
lingue international.
Coidealistes interessabil pri delicatesses interlinguistic e pret a 
inprofundar se in li arcanes de "Mondilingwo" posse demandar specimenes 
del revúe e prospectes (in lingues hispan e anglés) gratuitmen de sr 
Aldo Lavagnini, Apartado postal 2929, Mexico Cité, D.F.
-----
Un acord con li Idistes? "Progreso" de april-junio contene pluri 
mentiones pri Occidental, nor movement e quelc coidealistes. Exceptet un
 perfectmen objectiv e tre interessatn articul de dr. Auerbach, ili es 
redactet in tam misductiv maniere, que ili ha pluri energic replicas, ma
 queles noi ancor prefere ne publicar: noi ha interim respondet a ún 
ínjustificat reproche, ti "que li idistic eforties pri cooperation ne 
trova un suol fertil che nos". In un lettre al president-cassero del 
Ido-Union e al redaction e administration de "Progreso", li 
administration de "Cosmoglotta" ha
*) fat concret propositiones pri un plu strett cooperation, quam 
response a lor purmen retoric manifestes. Nor futur atitude va depender 
de lor reaction.     *) provocat
-47-
Doc. 167 O   Quelc factes concret pri li Occidental-movement
Gazettes redactet in Occidental:
Cosmoglotta (neutral organ oficial del Occidental-Union).
Occidental-Bulletin (organ del tchec movement).
Li Sved Occidentalist (organ del sved movement).
Class-Combatte (politic organ).
Sempre (politic organ).
Catalonia in lucta (politic organ).
Gazettes con regulari publicationes in o pri Occidental:
Revue Internationale de Sténographie
Mitteilungen des Hoerbiger-Instituts (Austro-Germania).
Italia Filatelica (Italia).
Pax (Tchecoslovacia).
Nezávislá Politika (Tchecoslovacia).
Medies de aprension de Occidental existe in lingues:
Anglés. Finn. Francés. German. Hispan. Portugalés. Ruman. Sved. chec. In preparation: Catalan.
Lexicos (vocabulariums) existe in Occidental in lingues:
Anglés. Finn. Francés. German. Italian. Portugalés. Russ. Tchec. 
Sved. Dan. In preparation: Catalan. Estonian. Madyar. Rumanian. Polonés.
Medies de information pri Occidental existe in lingues:
Anglés. Francés. German. Hispan. Catalan. Italian. Nederlandés. Portugalés. Romanch. Russ. sved. Tchec.
Cosmoglotta have oficial representantes in li sequent landes:
Anglia. Belgia. Cuba. Estonia. Francia. Hispania (Catalonia). Italia.
 Nederland. Portugal. Rumania. Svedia. Svissia. Tchecoslovacia. U.S.A. 
Un representante comercial existe in Germania (con Austria).
On posse abonnar Cosmoglotta per payar directmen a postchecconto in:
Belgia. Dania. Francia. Germania (representante). Svedia. Svissia. Tchecoslovacia (representante).
Cosmoglotta es abonnat in:
Belgia. Bulgaria. Dania. Estonia. Francia. Finnland. Anglia. Irland. 
Hispania (con Catalonia). Germania (con Austria). Italia. Latvia. 
Lithuania. Nederland. Polonia. Portugal. Hungaria. Rumania. Norvegia. 
Svedia. Tchecoslovacia. U.S.S.R. Svissia. Canada. Cuba. Australia. 
Madagascar. Mexico. Japan. Honduras. India nederlandés. U.S.A.
-48-
Doc. 169 O.   Esque Occidental es un imitation de Esperanto?
It es un erra creder, que Occidental es un specie de Esperanto 
developat e evoluet. Con mult plu grand justification on vell posser 
dir, que Occidental es in chascun detalie li strict contrast de 
Esperanto. Occidental e Esperanto es situat sur diferent branches del 
"interlinguistic curve".
(Image: dominia del speculation (a priori) -- Dominia del lingues natural (a posteriori))
Departente del filosofic sistemas (F), un branche passa Volapük (V), 
avansa vers lu natural, Esperanto, e furca se poy in un logistic 
branche, Ido (I), e un naturalistic, Novial (N). Li altri branche ducte 
del lingues etnic (occidental) tra Pirro (P) e Lott (L) in li direction 
del construction simplificant, por atinger in Occidental (O) li 
antingibil maximum de naturalitá, international reconossibilitá e 
regularitá. Antey separa se un parte de ti curve-branche e ducte tra li 
provas de simplification sur base de un sol lingue, Latino sine Flexion 
e(LsF), Anglic (A) e Basic English (B), a retro in li direction del 
etnic lingues.
(Ex li ovre presentat del Occidental-Union: "Logica e Autonomie in li structura de un international auxiliari lingue".)
-49-
BIBLIOGRAFIE
Recensente li brochura Interlingua quam universal lingue auxiliari 
(Cg B 17, p. 36), yo expresset li desir que li Academie pro Interlingua 
mey editer un simil librette, eventualmen un poc plu ampli, in un del 
occidental cultur-lingues. Quelc dies plu tard yo recivet un exemplare 
del libre "Interlingua - Il Latino vivente come Lingua usiliaria 
internazionale", redactet de srs U. Cassina e M. Gliozzi e editet del 
firma "Le Lingue Estere" in Milano. Yo ne save quo yo deve admirar plu: 
li habilitá del autores queles ha fat un litt mastro-ovre; o ti del 
editores queles successat posir it al disposition del letores por li 
modic precie de solmen Lit. 5.--. Li librette da sur 126 págines: un 
introduction pri li problema del L.I., un complet exposite del 
principies de Interlingua con su grammatica, un Antologie contenent un 
serie de exercicies de vocabularium, un selection de interessant letura,
 un capital dedicat al ovre de Peano e un liste de vocabules (adverbies,
 conjunctiones, prepositiones) specialmen compilat por non-conossores 
del Latin. Li cardinal objection contra Interlingua es generalmen que un
 Latin simplificat ne posse satisfar li besones del modern vive caus li 
manca de mult vocabules necessi in tecnica, scientie etc. Noi deve 
aconosser que li autores del librette save defender se contra ti 
acusation. Li antologie tracta justmen li temas max modern e per to da 
al letores li possibilitá formar se un opinion tre exact pri li valore 
del solution adoptet. Yo cita solmen poc exemples ex li temas tractat: 
"aedificios, acquisitione, habitatione, itinere (viage), zoolologia, 
metallos, industria textile, charta et libro, artes, athletica aut 
sport, etc." Yo calidmen recomanda li librette a omni interlinguistes. 
On posse obtener it de "Le Lingue Estere" Via Cantù 2, Milano, Italia. 
Yo in ultra permisse me, recomandar al atention de poliglottes anc quelc
 altri publicationes del sam editoría: Unesimmen li revúe "Le Lingue 
Estere" contenent linguistic articules, exercicies, questiones 
grammatical e complet curses in e pri German, Francés, Anglés, Hispan, 
Croat, Arab, Amharic e Latin. Precie: Lit. 25.-- per annu (12 nrós). 
Duesimmen li "Quaderni di Cultura Linguistica", colection de librettes 
ex queles yo cita quam exemples: Surprises del Hispan, Trappes del 
lingue anglés, Manuale de nomenclatura linguistic, Li facil misteries 
del lingue japanés, Talmen on parla in America, etc. Precies: Lit. 5-6.-
 Anc li librette pri L.s.F. apartene a ti serie.
A. Matejka
In sam témpor noi recive un altri manuale in li sam lingue de su 
autor, Leonard Weber in Polonia, quel sembla esser adepte de Ido e 
L.s.F. in sam témpor e sin dúbit esset anc li autor del libre recenset 
de sr Matejka in li numeró precedent de Cg B. It nómina se "Lectiones de
 lingua auxiliari Interlingua (Latino sine flexione" e contene sur 32 
págines graduat letiones pri divers practic
-50-
temas sequet de brevi regules, li tot textu exclusivmen in L.s.F. Anc
 ci on posse parlar pri un mastro-ovre concernent composition e 
disposition del textus. Concernent li vocabularium del lingue presentat 
on ne posse evitar cert remarcas: Li parol "brass" es traductet per 
"armo", parol ni latin, ni international in ti sens, ma purmen germanic.
 E it denove convicte nos, que a un modern epoca on ne posse presentar 
vocabules mort o íninternational quam "tege, aegro, re, pulcro, manduca,
 cras, disce, loque, atele, líttera, involucro, nimis, tessera, etc. 
etc." vice li formes modern e plu conosset "covrir, alad, cose, bell, 
manjar, deman, aprender, parlar, post-marca, lettre, covert, tro, billet
 etc. etc." On vell posser prolongar ti liste considerabilmen. Li marca 
del -r in li infinitive e del regulari distintion inter passate e 
presente verbal, li omission del pluralic -s pos adjectives quam "pluri,
 mult", e in fine li manca del articul definit fa li lingue foren al 
modern spíritu del lingues europan; li adjectives con obligatori finale 
-o ne es minu chocant ante paroles feminin quam li usu contrari in 
Esperanto. Malgré nor simpatie por li altri membres del scole 
naturalistic, noi ne posse evitar dar expression a nor gust: it es un 
lingue quel malgré omni simplification porta li atmosfere pesant de un 
epoca lontan, antiqui, e ínrevocabilmen passat.   I.F.
-----
Sempre li sam objetiones, ja millvez refutat e respondet... Public lettre de un Occidentalist a un de su corespondentes:
"Tre estimat senior: Mult mersí pro vor lettre interessant, in quel 
vu havet li amabilitá expresser nos vor opinion pri li lingue auxiliari 
Occidental. Pro que it contene li usual objetiones ja refutat in 
multissim de nor scrites, it posse semblar que vor conossentie pri ti 
nov lingue es ancor un poc íncomplet. Ples do permisser, que noi 
suggeste que it vell esser util, que vu informa vos plu detalliatmen pri
 it, ante que noi continua li corespondentie pri ti tema. Si vu vole far
 vos li litt pena inviar li ci-junt carte al Institute Occidental, 
Chapelle, Vaud, Svissia, vu va strax reciver li complet catalog del 
Occidental-litteratura. Si poy vu vell trovar alqual question o 
objection ne respondet, it va esser nos un plesura dar vos ulteriori 
explicationes. Con grand estima, vor ..."
Li crescent difusion de nor movement causa, que sovente nor max bon 
propagatores exhauste se in un corespondentie simultan con 4,5,6 
novicios ex li publica o adherentes de schematic sistemas por afirmar 
les, que Occidental ne es un imitation de Esperanto, que it es tam bon 
por chineses quam por eskimós, que it ne es plu ínregulari quam altri 
sistemas, que it ne servi un specific scope politic, etc. etc. To es un 
terribil dissipation de labore, témpor e porte postal, si on considera 
que noi possede documentes pri quasi omni usual questiones. Li Institute
 Occidental ha editet un "Formularium 20" con li textu supra citat in 
lingues Occidental, Esperanto, Anglés, Francés, German, Tchec. Bentost 
it va exister anc in lingues Italian, Sved, Hispan, Catalan, Portugalés,
 Nederlandés. It es inviat gratuitmen (1-5 exemplares) con carte 
acompaniant a omni demandantes.
-51-
CRONICA
Omni coidealistes viageant, e tis queles accepte viageatores, es 
petit inviar curt raportes pri occidentalistic incontras al "Cronica" de
 "Cosmoglotta". Mersí!
FRANCIA: Paris. Con grand plesura, in fine de April, noi esset 
visitat de Dr. Med. Bengt Hammar de Stockholm. Noi successat auxiliar le
 in su demarches per introducter le in li nov Institute de Studie e de 
Prevention del Professional Maladies.
-- Saumur. (Maine-et-Loire). Durant li pascal vacanties mult 
participantes del viages in Albergas de Yunité visitat li Alberga de 
Yunité in Saumur, bon installat in un insul del fluvie Loire. Chascun 
vésper nor coidealist Mérgino venit al yun viageatores e parlat les pri 
Occidental. Plures esset entusiasmat, anc un Esperantist. On deve 
esperar que Institute Occidental va reciver mult demandes pri 
informationes. Tal propaganda es bonissim.  L.B.
-- Angers. Un litt gruppe occidentalistic es fundat inter li eleves 
del Scol Normal por instructores in Angers. Li iniciator es sr Ch. 
Delaporte, Scol Normal. Noi desira bon success a ti nov gruppe 
simpatic.   L.B.
-- Paris. Pluri eleves del Scol Normal Superiori por li professoratu 
in Fontenay-aux-Roses, proxim Paris, ha demandat informationes pri 
Occidental.  L.B.
-- Aparit nró 5, junio 1938, del revúe "Sempre"; li purmen politic 
contenete impedi nos recenser it. Li folie poligrafat comensa nu anc 
inserter dessinat caricaturas de politicos. Redaction-administration: J.
 Toublet, 21 rue de Loos, Paris.
ITALIA: Sr Ing. Alberto Picchi, director del Scol Industrial 
"Leonardo da Vinci" ha fat un discurs "Considerationes pri li lingues 
auxiliari" ye li 13. junio in li "Istituto nazionale di cultura 
fascista" in Firenze. Li jurnale "La Nazione" del 29. junio da un 
detalliat raport: Li orator demonstrat li desfacilitá del lingues 
national, impedient les devenir international. Il demonstrat que Latin 
ne posse esser revivificat al usa modern; il revuat li diferent sistemas
 e demonstrat lor crescent cronologic aproximation vers naturalitá. Li 
orator comparat li special interesses de Italia, queles vell esser 
servit plu bon per L.s.F. o tot specialmen per Occidental, lingues 
proxim al Italian, quam per Basic English, quel trova un cert apoy in 
landes anglo-saxon. Li alusion que Basic English es favorisat per un 
cert institution anglo-saxon aspirant a selecter li max bon sistema, 
atribue se probabilmen a un miscomprense del raportero: IALA ne mem 
mentiona Basic English in su materiale. Omni reproches pri partialitá 
adressat a it til nu coincidet pri un favorisation de Esperanto. Li 
discurs de sr Ing. Picchi marca un nov passu adavan in ni historie de 
nor movement in Italia.   Lu Gan.
(Continuation del "Cronica" sur págine 56)
-52-
LINGUES VIVENT
In omni lingues national hay libres, jurnal-rubricas etc. queles 
consilia pri bon stil, adverti contra erras de grammatica o lexico, 
discusse neologismes e barbarismes. Quant plu necessi es to por un 
lingue international, quel ya hodie es aprendet exclusivmen quam lingue 
extran, e in mult lingues mem ancor ne existe materiale de studie o 
adminim ne suficent. In future infantes nascet ex mixtet maritage va 
parlar Occidental quam unesim lingue, ma tam long quam it ancor es 
lingue extran, tam long erras e dúbites va persister. Li erras lingual 
veni ex li diferentie inter custom del lingue matrin e custom del lingue
 extran. Qui, ante Occidental, ha practicat un mecanistic sistema de 
L.I., constata con plesura que in Occidental li erras es considerabilmen
 minu frequent; pro du motives: pro su natural structura Occidental sta 
mult plu proxim al customes de nor lingues matrin quam li sistemas 
aspirant servir li chimere de alqual non-linguistic ideale abstract; e 
li elasticitá de Occidental admisse cert libertás, u lor schemas rigid e
 foren del vive conosse solmen un form corect e condamna omni deviation 
quam erra.
In response a pluri desires, Cosmoglotta installa un lettre-bux, un 
"responsoria", a quel on posse adressar lingual questiones, a queles li 
competent coidealistes va provar dar response. Anc senior de Wahl ha 
promesset su benevolent colaboration. Tamen - ples esser patient e ples 
ne considerar nos quam omniscient. Nor lingue es yun, e multcos va esser
 decidet ne per formulation de un regul, ma per practica e experientie.
Lass nos comensar per un declaration de modestie. Null Academie, 
nequí, anc ne noi, have medies policial por far accepter decretes. Que 
cert Academies, national o interlinguistic, cultiva li ilusion de lor 
omnipotentie, ne pruva lu contrari. Noi solmen consilia, e nor autoritá 
basa se sur un bon conossentie de nor lingue, de pluri lingues national,
 e sur un sentiment pri li stil e li spíritu de Occidental. Qui va 
sequer nor consilies, ti have jure al conviction scrir un Occidental 
corect, de bon stil, e internationalmen comprensibil. Que ne seque les, 
deve responsar to córam su propri conscientie - tam long quam il ne fa 
creder a altres que su lingue es li oficial Occidental e melior quam ti 
de Cosmoglotta. Ma it apare util delinear strax un essential diferentie 
inter li linguistic administration de Occidental e ti de Esperanto e 
Ido. Che Esperanto omni discussion es interdit; qui ne conforma se - 
adío! Che Ido on discusse omnicos, e omni Idist sembla haver li jure 
introducter su preferenties personal apu li "querko-stabila Ido 
klasika". In Occidental it es altri. Noi ne have ni rigidisme, ni 
anarchie, ma stabilisation progressiv. Cert coses es decidet; on plu ne 
discusse les, e qui seque capricies personal, deve accepter li reproche 
que il usa in lingue ínpur e íncorect. To vale p.ex. pri li articul, li 
conjugation, li regul
-53-
de Wahl e un quantitá de vocabules. In altri casus un decision ancor 
ne es fat, e ta reye libertá. Lass nos evitar omni pedantisme e adopter 
li principie: Admisset es omnicos quo es internationalmen comprensibil e
 quo ne choca sentibilmen contra li stil usual de Occidental.   Ilmari 
Federn, Secretario del Academie
Concernent linguistic questiones ples observar li regulament sequent:
1. Controlar esque li question ne trova se ja respondet in un 
manuale, in un ancian caderne de Cosmoglotta, o in "Spíritu de 
Occidental".
2. Adressar li question al Secretariatu del Occidental-Academie, 
Chapelle, Vaud, Svissia. It posse esser juntet in li sam covert con un 
lettre al Institute Occidental, e al Occidental-Union, e inviat a tis 
ci, ma it deve esser materialmen separat de omni lettre acompaniant. 
Chascun question deve esser scrit sur un folie apart (si possibil, de 
formate normal A 4 (297 x 210 mm).
3. Li folie deve contener li sequent indicationes:
a. in alt a levul: complet nómin e adresse del expeditor.
b. in alt a dextri: indication "Por Lingue Vivent".
c. in li medie del págin li question self, clarmen e brevimen formulat.
d. sub li question: indication esque li question deve esser publicat con plen nómin, con iniciales, con chiffre, con pseudonim.
4. "Lingue vivent" responde solmen a questiones de general interesse.
5. Si un response per lettre es desirat, ples junter un respons-cupon
 o un Bon del Institute Occidental in valore de 30 cts. sviss.
6. Li jure questionar es reservat in unesim linea al membres del 
Occidental-Union, al practicantes de Occidental e abonnatores de 
Cosmoglotta.
Prepositiones e pronómines, a sr L.B. in S. (Francia): Vor eleves questiona quel casu del pronómines deve esser prendet pos prepositiones.
In li comensa de ti numeró de Cg B vu trova un articul de sr de Wahl,
 quel da li scientic motives por un stabilisation in ti question, in 
quel til hodie reyet un cert libertá. Quam ye li substantives, queles ne
 conosse un acusativic form in Occidental, anc ye li pronómines, omni 
prepositiones sta con li nominative, ma con li formes me, te, nos, vos: 
Vor eleves do mey dir: con me, a te, vers il, apu ella, sur it, de nos, 
contra vos, pri ili, por ellas, per quo, pro qui, a nequi, de alqui, per
 alquicos etc.
P.O. in St. (Svedia): No, li parol "sendar" ne existe in Occidental. 
Secun li sens on deve dir "misser, inviar, expedir", max usual es 
"inviar". Vor corespondent ha esset Esperantist o Idist, e li custom es 
tenaci. Ples anc ne confuser dar e donar. Li verb general es "dar". 
"Donar" traducte se in francés plu bon per "faire cadeau" quam per 
"donner", it significa dar alquicos ex su propri possession in li 
possession del recivente. On dona p.ex. ye festas, ye Cristnascentie, 
Nov-Annu, anniversarie.
-54-
CRONICA (Continuation de págine 52)
SVISSIA: Chapelle. Li estive es li seson del viages e da ocasion a 
occidentalistic incontras. Li Institute Occidental havet li grand 
plesura accepter ye li 26 may un visite de dr. Bengt Hammar in 
Stockholm, e in sam témpor de sr Bieller, director del Revue 
Internationale de Sténographie, ex Bienne, con marita e filietta. Ye su 
retorn, dr Hammer incontrat in Lausanne srs Berger e Moeckli. Durant un 
mensu, coidealist dr. Karel Stastný ex Praha, con marita e genitores 
esset gast de coidealist A. Moeckli in Lausanne. Srs Stastný e Moeckli 
visitat Chapelle ye li 19.6. Li visites esset grand plesuras a omnes, e 
dat excellent ocasion parlar e practicar nor vivaci lingue Occidental.   
 F.L.
-- Li plagiat-afere. Li sviss Esperanto-chef Dr. E. Spielmann, autor 
del reproche pri plagiate de Esperanto contra sr de Wahl in li oficial 
organ del sviss posteros e doaneros, ha morit. Noi es content posser 
comunicar que ante su morte il havet ancor ocasion reparar su insulte 
per un public revocation del plagiat-reproche in li sam jurnale. 
Considerante li situation, noi renuncia descrir e comentar ci 
detalliatmen li circumstanties precedent e acompaniant ti revocation; si
 persones specialmen interessat desira it, noi va pos quelc témpor 
preparar un traduction del actes del casu Spielmann.   F.L.
TCHECOSLOVACIA: Occidental-Bulletin, junio 1938, es quam sempre 
excellentmen redactet. Li cardinal articul redactional tracta ti ci vez 
exceptionalmen un actual politic problema e escapa pro to a nor 
recension. Remarcabil es mult noticies pri recensiones de Occidental in 
tchec jurnales, e li cuidat e ampli traductiones de tchec fraseologie in
 Occidental.
-- Nezávislá Politika continua su rubrica Occidental. Nró 13 del 9. 
april contene un articul in Occidental pri un missage del yunité del 
rubi cruce tchecoslovac al infantes del munde, con tchec glossarium. Nró
 16 del 7. may mentiona informationes pri Occidental in li jurnales 
"Lidové noviný" e "Týden"; ti ultim jurnale inaugurat un rubrica 
"Occidental e Esperanto", li parte Occidental es redactet de sr Podmele.
 Nró 18 recense Cg A 120, Nouvel Âge, Sempre e Revue Internationale de 
Stenographie. Nró 19 sublinea que li studie de Occidental, in contrari a
 Esperanto, ne es témpor perdit, pro que on aprende li vocabularium 
international. It revúa li practic aplication de Occidental in 
Mitteilungen des Hoerbiger-Instituts e in Catalonia in Lucta.    F.L.
-----
Editorial informationes: Li famosi articul de A.Z. Ramstedt: "Li 
psicologic e sociologic caractere del lingues" ha esset reeditet quam 
Doc. 165, 12 pág, formate Cg. Precie afrancat -.20 cts. -- Li complet 
"Vocabularium del centres de interesse" de R. Berger va esser liverabil 
ye fine de julí. Poligrafat in maniere de Cg B, it va contener 100 
capitules sur ca. 120 pág. Precie afrancat SFr. 2.-- Li unesim 
liveration de "Spíritu de  Occidental" es exhaustet. Nov subscritores es
 petit patientar se un poc. Un nov edition es in preparation.
-55-
Viageant Occidentalistes:
Ples comunicar a Chapelle li rute de vor tur. Noi va comunicar vos 
adresses de Occidentalistes habitant in vor via! - Li marca de 
reconossentie ye occidentalistic incontras es li Occidental-insignie, 
Tilde-in-Circul. Preci afrancat SFr. 1.50 del Institute Occidental, 
Chapelle.
Membres de A.P.I.S. SOlmen ti quel ha inviat li *yelb* carte de 
adhesion e payat li contribution de SFr. 5.- annual por li 
Occidental-Union (includent li abonnament de Cosmoglotta) es un 
Occidentalist vermen organisat!
Spíritu de Occidental es un success! Li precie de subscrition de SFr.
 3.- ancor ne es definitiv. It va esser augmentat probabilmen ancor ante
 aparition complet del ovre. Ples inviar nos vor subscrition ante tro 
tard!
Li Rubricas: Ex altri campes - APIS - Ex li Paper-Corb - Casse de 
propaganda - Liste de nov documentes - esset ajornat pro manca de 
spacie. Ili va esser contenet in li numeró de August.
---
Contene: E. de Wahl: Li pronómines personal. -- On scri nos. -- Cinta
 Ro: Mondilingwo. -- Quelc factes concret pri li Occidental-movement. --
 Esque Occidental es un imitation de Esperanto. -- Bibliografie. -- 
Cronica. -- Lingue vivent.
---
Demandatores de nor "yelb" prospecte in Occidental: It esset 
exhaustet desde long, ma un nov edition es in preparation. It va esser 
in li sam colores quam li ancian edition, ma haver 8 págines in formate 
A6 - carte postal, talmen que on posse metter it sin plicar in covertes 
normal. It va contener pluri ilustrationes e portal li nómine "Doc. 
200". Precie de 100 ex. SFr. 2.--. Noi denove accepte comendas.
-56-
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Cosmoglotta A 126 (may 1939)
Annu XVIII -- May 1939 -- No 3 (126) COSMOGLOTTA CONTENE. - Mitrovich: Interlinguistic central organ. - Berger: Li eterni problema...
- 
Annu XVIII -- May 1939 -- No 3 (126) COSMOGLOTTA CONTENE. - Mitrovich: Interlinguistic central organ. - Berger: Li eterni problema...
 - 
= COSMOGLOTTA = Oficial organ del Occidental-Union Consacrat al developation, propaganda e aplication de Lingue International Occidental...
 - 
COSMOGLOTTA Annu XII Marte-April 1933 No. 2 (87) A.Z. Ramstedt. Depos ti annu de Cosmoglotta - o plu precis, depos ti ci n...
 
No comments:
Post a Comment