COSMOGLOTTA
Organ mensual del Association International Cosmoglotta
Consacrat al developation, propaganda e aplication del Lingue International Auxiliari Occidental
Redaction
 e Administration: COSMOGLOTTA, Mauer bei Wien, Austria. Abonnament 
annual: 7 ö. S = 1 doll. = 5,2 sv. fr = 4,2 RM = 33 čsl. K
Annu VII – May 1928 – Nr. 48 (5)
Contene:
 Futur evolution natural in li L. I., de E. de Wahl, pg. 69. – Pedagogic
 valore de Occidental (Continuation e fine), de Dr. phil. K. Schüppel, 
pg. 73. – Finale del adjectives, de A. Z. Ramstedt, pg. 75. – Cronica, 
pg 78. – Noticies, pg. 82. – Altri »Mundlingues«, de E. W., pg. 83. – 
Occidental-Servicie, pg. 84.
Futur evolution natural in li L. I.
Mult interlinguistes hant pensat atinget li final form del L. I., a 
quel ili ha consacrat su labor, sempre denove fa li experientie, que ili
 deve forjettar li amat antiqui form por un tut novi. Li max multes mem 
ne posse far ti sacrificie e abandona totalmen li movement. Apartmen 
drastic ti situation esset pos li ruina del Volapük, u del 10 – 20.000 
volapükistes, ne plu quam forsan 100 restat fidel al idé in su novi 
form. Li salta de Volapük a Esperanto o Neutral esset tro grand e 
ínacustomat. Ma plu adavan, li saltas deveni minu grand, poc a poc it es
 solmen passus, e in fin presc ne es plu remarcabil.
Ma li 
publica ne resona talmen. E por exemple nu che ruina de Ido quelc mem 
eminent idistes desilusionat de Ido, tamen ne posse far li passu ad 
Occidental, sive que ili ja es tro intoxicat per li ínnatural formes de 
Ido, sive ili desfide, esque nu vermen Occidental es li final form del 
L. I., do quant vezes ili deve ancor changear li sistema!
To es 
un totalmen comprensibil psicologie. Ma plu li lingue deveni minu 
artificial, minu arbitrari, plu stabil it deveni e tam minu coses va 
esser changeat in it. Ma variar e mutar se it va naturalmen, sam quam 
omni natural lingues nequande resta ínvariabil ma evolue constantmen. 
Solmen li mutationes es gradual e in normal témpores presc ne 
remarcabil. Ma in turbulant periodes aportant grand social mutationes 
anc li
-70-
lingues natural comensa mutar se in plu rapid tempo. Noi omnes ha 
experit li quasi catastrofal changes, a queles esset submisset nor 
matrin lingues. Nov paroles sovente artificial havent orígine in 
contractiones ex pluri paroles, p. ex. tcheka, Schupo, tut nov senses de
 ja existent usat in un nov maniere, p. ex. poilu, sanction, ha invadet 
nor lingues, nov manieres de expression etc, etc. Specialmen grand ti 
changes esset in Russia e Germania, u li structura del vive ha 
cardinalmen changeat se. Ma anc li lingue del boulevardes de Paris ha 
talmen deviat del anteyan, que ne essente Parisan, it es presc 
ínpossibil leer un modern novelle frances, proque on ne comprende plu li
 nov parol o paralel sense del parol o mem del tot frase.
Do anc 
li L. I. va changear, e anc Occidental ne es li final form de un L. I., 
proque null lingue, solmen un mort quam latin, posse haver un final 
form. Ma por nos, qui nu vole fundar se sur Occidental e propagar it, it
 es necessi saver, quel mutationes va esser possibil in li lingue durant
 su natural evolution.
Ci yo deve far differentie inter 1) 
ínvoluntari instinctiv changes a queles omni vivent lingues es 
submisset, e 2) voluntari introductet conscientiosmen quam visibil 
ameliorationes o por escartar sentit mancas. Li unesim specie nequi 
time, ma just li duesim, nam til nu li mutationes in li lingues 
international ha esset precipue fat in ti maniere. E tamen li unesim va 
luder in Occidental un mult plu grand e decisiv role quam li duesim.
Li
 forsan max visibil e expectabil es li ortografic reforma. E on vole far
 it ja nu, parlante pri necessitá del tal nominat fonetic ortografie. Yo
 ja tant vezes ha explicat li absurditá in se self de un tal 
postulation, que yo ci ne va ancor un vez parlar pri it. Ma yo concede 
que in futur it va venir e it es tande, quande li L. I. va esser parlat 
partú quam duesim natural lingue, quel li infantes ja audi partú apu su 
propri lingue, in li strad, in li scol, forsan che mult visitatores, 
proque li trafic e comunication specialmen per aviatica e radio va 
devenir un absolut altri quam on nu mem posse imaginar. It es, un 
reforma ortografic va evenir tande, quande li lingue ne va esser 
aprendet quam extran, ma quam un del lingues quotidian, o quam in landes
 bilingual (con du lingues) u chascun ja del infantie parla ambi 
lingues. Tande li etimologic coherentie sive va esser sentit 
instinctivmen, sive ne esser sentit, ma li lingue parlat quam propri. E 
ti reform ortografic-fonetic va esser sentit necessi ne ante quam
-71-
un tal va esser fat che li grand nationes. Nam si on es customat 
scrir li commun international paroles in egal maniere che li majorité 
del usantes, e to es li quar grand nationes AFDS, tande on ne senti li 
necessitá haver un altri ortografie in li lingue international. Ma, yo 
concede, un die it va venir, proque ja nu li nationalistic tendenties in
 li singul popules sembla voler desproximar li lingues de Europa. On 
posse dir que hodie it es li ultim momente trovar ancor alquicos comun e
 general in li europan lingues, tam long quam existe homes queles ha 
studiat latin, frances, angles e usa li paroles del alt spiritual 
cultura. Quande li Nurmi-cultura va superar li altri scientic (e nor 
yunité tendentia a it) tande introducter un commun L. I. va devenir sam 
ínpossibil quam un tal inter frances e japanes, e tande un L. I. va 
posser esser solmen ti del max potent, do probabilmen li lingue anglesi.
Do
 li reform ortografic va venir self si li extern conditiones va esser 
favorabil, i. e. si li L. I. es ja parlat partú quam lingue vivent, e do
 havente su propri fonetica e si li transscrition de ti fonetica ha 
evocat un nov metode che li principal popules.
Ultra ti change on
 va dever prender in calcul li change evocat per necessi acurtation del 
parla, evocat del tempo e ritme del modern vive, specialmen remarcabil 
in li ortografies frances e angles u mult lítteres ha devenit mut. Do on
 va posser expectar un abolition del final vocales e aproximation in ti 
relation al angles e german. Ja pro ti rason li diferentiation 
grammatical, reservat al final vocales in Esperanto es un medie 
antiprogressiv, impedient li evolution natural in li direction de plu 
rapid parlada.
Do in fine noi posse expectar un evolution del 
Occidental ad un form simil a «etem» de Yushmánov, modelles de quel on 
posse leer in li jurnal Kosmoglott. Probabilmen ti form va esser atinget
 al sam témpore con li ortografic reform. Ma hodie ti statu, quasi 
chinesi, por nos europanes ancor ne es usabil. Adplu it postula un 
absolut sintactic stabilisation del órdine del paroles, do quelc special
 expedient por li modulation del sense, forsan quelc special intonation,
 o altri medie, hodie ancor ne imaginabil. Ma just pro to un tal 
evolution ne posse esser fat ja nu, proque in li hodial statu li lingue 
vell esser tro ínclar e ínprecis, quam on posse vider, leente li textes 
de sr Yushmánov in Kosmoglott.
Ultra to in li témpore de introduction de un L. I. quel ancor es un lingue extran, on deve afacilar ti introduction conservante
-72-
quant possibil un clar grammatic-etimologic structura. Just pro to 
tam bon projectes quam ti de Lott e Dr. Molenaar ne posset obtener 
success, e in contra just pro lor cristallin grammatic structura ha 
expandet se tam admirabilmen Volapük e Esperanto. Queles nu posse esser 
ancor li voluntari-arbitrari changes in Occidental? In li suffixes to ja
 es ínpossibil proque lor signification ja es stabilisat in li usu 
international. Do li sol dominia va esser li compensation de til nu usat
 paroles per altris, do un process quel existe anc in chascun lingue 
vivent, in introduction de nov sinonimic differenties, e elimination de 
ínutil tales. Probabilmen on va anc stabilisar li nu un poc fluctuant 
form e ortografie del paroles (p. ex. ca orthographie o ortografie etc, 
ca thesis, these o tese, ca applicar o aplicar) ma forsan to va esser 
ínpossibil, li témpore va monstrar. Quáncam p. ex. on have li obligatori
 acusative in Espo, ma quant persones usa it regularimen? Li «Arbeiter 
Esperantist» consacra 6 págines por explicar a su letores (laboreros 
german) li rect usation del acusative.
Do in general on va dever 
esser plu tolerant in un L. I. quam in un national, ja proque on ne have
 li medies exercir un dictatura lingual, quande it deveni proprietá de 
omni popules. E li academie futur, ancor plu quam ti de Francia va dever
 esser caut, ne per prescrir qualmen on deve parlar, ma registrante e 
expandente per radio etc li bon formes e paroles usat e introductet. E 
specialmen in ti relation on posse expectar un grand inrichament del 
lingue per nov paroles oriental venient per se self che plu intim conexe
 del Occidente con li antiqui oriental culturas indic e ost-asiatic. Ja 
li superficial conossentie ha dat nos nov conceptiones quam karma, 
sansara, nirvana, tao, bushido etc.
Ma omni tal gradual micri 
changes absolutmen ne impedi li comprension e in general on posse dir 
que in li form de Occidental li L. I. nu ha finalmen trovat si ne un 
form final, quel es ínpossibil, quam mi ha monstrat, ma un form absolut 
stabil, proque basat sur li fundament del comun europan sentimente 
cultural. Va persister oscillationes ma ne plu saltas!
E. de Wahl.
Li grandore del dangere mesura se per li absurditá del via por escapar.
Paul Mongré.
In li teatre del vive existe mult vermen tre mal plazzes. Ma li pezze ludet es bon.
Paul Mongré.
-73-
Pedagogic valore de Occidental.
(Continuation e fine.)
Li
 mund-lingue posse luder un rol in li geografic instruction, apartmen in
 scoles ne-romanic. Quant mult nómines propri posse eclarar li 
instructor e talmen crear sovente un intern vivent coherentie inter li 
object e un parol sin carne e sangue. To excita li interesse infantin e 
afacila li impression del memorativ materiale.
Quelc arbitrarimen
 selectet exemples mey exposir lu dit. Li Cap (promontorie) Tribulation 
in Australia da nos un convenient ocasion racontar li accidente del 
capitan Cook, surprisant li audaciosi navigator durant su mund-viage, 
quande il seglat along ti desert-coste. Li nómine Agulhas clarmen indica
 li exteriori form del max sudic punctu de Africa quam it presentat se 
al portugalesi decovritores.
Li insules de Cap Verde e li 
Sunda-insul Flores fa divinar un poc pri li paradisic clima. Li 
Sunda-insul Timor ha fixat li unesim traviventie quel hat ta li 
decovritores. Li traduction de Rhodesia resulta «land de Rhodes», li 
famosi anglesi rey de diamantes (cp. anc Pretoria, Columbia). In America
 li fantasie del scoleros es apartmen vivaci animat. Lor spiritual ocul 
vide li Rocky Mountains, inspirant terrore e samtemporalmen majestosi 
sublimitá. Li tal-nominat nave-sepultoria Sable Island memora nos pri li
 índescribil tormentes de sitie del ínfelici naufrageates. Vera Cruz, 
San Salvador pruva distinctmen qual important parte havet li catolic 
eclesie in li unesim aventurosi expeditiones del hispan 
«conquistadores».
Li simplic nómines: Costa Rica, Valparaiso, 
Buenos Aires, Montevideo, Selvas, raconta plu quam un bonstilisat 
discurs del instructor pri li geografie de Sud-America posse dar.
Ma
 per ti ci expositiones noi ja ínintentet e ínvoluntarimen transglissa 
in li region del etimologie. Per su etimologic structura Occ factmen sta
 plu alt quam omni anteyan auxiliari lingues international e fa it un 
instrument de unic educativ valore.
Noi possede un cert quantità 
de paroles ye queles inhere tant mult historic contenida que li 
sentiment de pietá contra nor antecessores despermisse nos mutar e 
translater les sin pesant motives. Ili deve restar sacrosant anc in li 
mundolingue. In ultra lor exterior form ne deve esser transformat pro li
 etimologic
-74-
transparentie. Quelcvez mem li ultim es retuchandi u it ha pallet.
Qual
 abundantie de idés apari avan nor ánime che li patinat paroles: 
«imperator» o «tribun». Li expression: «renascentie» di que li antica ne
 morit pos li perition del «imperium romanum». Li long serie del 
religios paroles p. e. Vulgata, Excomunication, Transsubstantiation, 
Reformation, Predestination, Puritanisme, Concordat, Ultramontan monstra
 li firm conexe del europan historie con li religion de Cristus, quam 
educator a homanité. In li epoca quel porta li etiquette: «Absolutisme, 
Mercantilisme» es plantat li seme por li ultim du secules. Li brilliant 
tri-astre: «Libertá, Egalitá, Fraternitá» prelude li nov-epoca e es 
circumvestit per un tam solemni nimbe por omni democrat, quam li 
paroles: «proletariatu, expropriar» es por li socialist.
Ex li 
region del arte noi cita: Pietà (Michel Angelo), La Bella (Tizian), 
Melancholia (Dürer), (H)Eroica, Missa solemni(s), Appassionata 
(Beethoven), Undine (Lortzing).
Nor Occ subtene li signification 
del finitiones «-o» e «-a» por marcar li sexu in mult prenómines p. e. 
Clara, Anna, Mario, Antonio, Portia (Shakespeare), Hugo, Cuno. Li 
disciples es astonat audiente que li parol »Martin« gusta alquant ye 
guerre malgré Sant Martin e Martin Luther e que Cristian significa 
nullcos altri quam «alcun qui appartene a su Salvator Jesu Cristo».
Li
 grammatical terminologie es specific Occidental e comun a omni popules 
europan. Noi vole esser mersiosi que noi ne plu besona ofertar al 
scoleros índigestibil parol-materiale, ma posse interpretar e regularmen
 derivar les tal misteriosi e esoteric términos quam p. e. nominativ, 
genitiv, singulare, activ, substantive, preposition, casu(s), 
plusquamperfect, possessiv etc. Sammen noi procede in li matematica 
concernente paroles quam: multiplicar, divisor, ordinate, minuend, 
diferential-calculada. In li instruction de fisica e chimie es valorosi 
li sequent etimos: static, calorie, reflector, potential, afinitá, 
valentie.
Ma lass nos totmen abstraer del singul aprensiv 
disciplines e solmen prender in calcul li general profite. Tande omni 
justmen judicant hom va aconosser li íncontestabil facte, que li 
miriades de extran paroles per Occ deveni li spiritual proprietá del 
apprendentes. Li magic baston de nor lingue insoffla novi vive in tal 
conosset expressiones quam: spin-at, lapid-ar,
-75-
inter-esse, sold-at, rehabil-it-ar, gran-at, gran-it, firma, mor-al, 
in-sinu-ar, loco-mot-iv-e, con-dol-ent-ie, tri-vi-al, fil-i-gran, 
macul-at-ur, blocc-ade.
Altri paroles queles per long circulation
 esset desfaciat e pallet quasi quam antiqui monetes, es denov usat pos 
purification e politura. On mey regardar p. e. inviar (F. envoyer), 
simplic (F. simple), inbarcar (to embark), ínamico (A. enemy).
Un
 ulterior exemple mey pruvar que li instructor posse demonstrar 
linguistic leges. Li mutation de parol-signification tam domina li 
mund-lingue Occ, quam li organicmen crescet lingues national; nam Occ 
solmen forma li natural elongation e continuation del alt-europan 
idiomas.
Li nascentie del articul strax fat possibil li 
substantivation de mult primitiv adjectives. Li psicologo vell dir que 
li objectes esset caracterisat secun un frappant qualitá. On posse 
excellentmen observar to in Occ p. e. gener-al e li generale, sammen 
bocc-al, sign-al, pais-an, missiv(e), apparat, intendant.
Un 
altri specie de significativ mutation incontra nos p. e. in «direction»,
 u on constata li extension del action al persones, al concretisation. 
In «registratura» e «comandantura» li signification del resultat change 
se in li loc, u li concernent action evente.
Un altri linguistic 
fenomen es li «assimilation» quel basa sur li fisiologie de nor organes 
de articulation. Anc ci Occ livera tre instructiv materiale p. e. 
con-responder: corresponder, in-luminar: iluminar, ex-fortiar: efortiar,
 ob-posir: op-posir, ad-cessibil: accessibil, ad-fini: afini.
Ti 
ci allusiones e directives pri un eventual scientific explotation de Occ
 per un habil instructor mey suficer tant plu que tal docentie es solmen
 efectuabil in medial scoles.
Ye li fine li idé veni in nor mente
 que hodie on audi li plende del látere del filologos que li instruction
 del latin in li curs del témpore es condamnat al morte. Yo crede que ti
 ci timore nequalmen es ínjustificat, ma it vell esser un ínpardonabil 
erra conjecter que it totmen desapari. Li necessitá conservar to quo es 
ancor efectiv del antiquitá, fortia nos serchar pri un equivalent 
compensa e noi trova it in Occ.
Per it li «eterni Roma» quam un 
ayunat splendid avie Phenix denove leva se ex li cindre por superviver 
nor epoca «in multos annos».
Dr. phil. K. Schüppel.
Veritás es mult plu criticat quam menties.
0. W.
-76-
Finale del adjectives.
In Esperanto e su imitationes on trova obligatori finales por li 
parol-classes, talmen que p. ex. omni adjectives deve finir per -a. On 
ha volet regardar ti arbitrari prescrite quam alquo excellent e 
meritosi, e attaccat per critica, on ha penat defender ti finale quam 
alquo natural e international. Forsan it pro to have su interesse 
investigar, qualmen sta li afere.
Unesimmen noi constata, que li 
lingues de Europa ne conosse obligatori special signes por cert 
parol-classes, p. ex. substantives e adjectives. Li lingue latin, quel 
reflecte li original statu conosse formalmen solmen «nomina», e on posse
 distinter un parol quam adjective solmen secun su sintactic position. 
Si in modern lingues adjectives sta quam substantives, ili recive 
articul: «tu es impertinent» (adj.), «tu es un impertinent» (subst.), o 
li signe de plurale: «li riches e li povres» (subst.), A. «the black 
people» (adj.), ma «the blacks» (subst.).
Si noi trova un vocal in li fine del adjective ti posse esser: 1) un tematic vocale, 2) un finale de flexion o 3) un sufixe.
Quo
 concerne li tematic vocales on deve observar, que ili ne es specific 
adjectivic, ma trova se anc che li substantives. Si noi prende li latin 
parol «bona», li finale -a ne posse esser regardat quam li formal 
caracteristicum por li adjectives. Li sam -a noi trova p. ex. in li 
Substantive «mensa». It indica solmen, que ambi paroles have -a quam 
tematic vocal por li flexion. Esque ili es adjectives o substantives es 
possibil saver solmen de lor signification o sintactic position. Proque 
li a-temas es regularimen feminin, ne solmen in li latin e romanic 
lingues, ma originalmen in omni aric lingues, ti a ha esset comprendet 
partú quam formal caracteristicum por li feminines. Li corelate es o, 
quel pro to ha recivet masculin sense. Li o- e a-temas trova se quam 
fratres e sestras, talmen que a bono corresponde bona, a deo — dea, lupo
 — lupa, etc. Si alqui vell referer a ti tematic vocale a quam li 
natural finale por li adjectives, un altri hom vell con li sam jure 
postular o. Ma ni -o ni -a es in alcun lingue signes por classes de 
paroles.
Ma inter nominal temas noi trova in li aric lingues un 
grand númere de temas finient per -i, queles es neutral pri lor 
grammatic génere. It es remarcabil, que noi trova inter ili un grand 
númere de adjectives, ne solmen primari ma anc derivat: omni-s, svavi-s,
 brevi-s, amabili-s, amanti-s, etc. In li latin
-77-
omni adjectives finient per li suffixes -aci, -bili, -ili, -ali, 
-ari, -ensi, -ori, -nti, etc. esset i-temas, e quo es gravissim por nos,
 un masse de ili es international paroles. Ti -i es ancor plu o minu 
visibil in li international paroles, specialmen in abstract 
substantives, derivat de ti i-temas: F speciali-té, A brevi-ty, D 
Quali-tät, etc. Un grav factor es to, que anc li o- e a-temas ha viceat 
su propri tematic vocales per i ante li sam sufixes: ples comparar grec 
neo-tés, ma latin novi-tas, malgré novo, nova. Noi have uniformitá de un
 form, quo da nos li adjective uniformi. Noi have adplu clari-ficar, 
veri-ficar, etc. monstrant quam victorios ha esset li micri i. Esque to 
ne es quasi un indica de fingre del historie? Li analogie ha ludet su 
rol, ma anc li hesita del lingue inter novotas o novatas.
Si 
secun ti regul du i:s vell star ante li suffix -tá, li duesim -i es 
changeat a -e: varie-tá, proprie-tá, pie-tá, etc. e noi per to recive un
 gruppe de international adjectives finient per -e: varie, proprie, pie,
 etc.
Si noi tracta li finales de flexion, noi vide un 
multicolori carte de different finales. Ma proque noi opine, que un 
flexion del adjectives in li international lingue ni es conform al 
stadie de evolution del progresset europan lingues e ni posse esser 
justificat pro teoretic considerationes, noi ne posse atribuer 
importantie a flexional vocales. Ma proque on ha referet al finale -a 
del adjectives in li svedi lingue, in defense del finale -a de 
Esperanto, noi deve dir, que li -a in p. ex.: den goda mannen = li bon 
mann, indica solmen li definit forme pro congruentie con li definit 
forme del substantive, quo es visibil de: en god man — un bon mann, u ti
 finale -a ne trova se. On ne deve prender un element de un parol e 
atribuer a it un arbitrari rol, sin har controlat li ver function de ti 
finale.
Si noi torna nor attention al suffixes, noi es frappat 
per li abundantie  de i quam vocale in li adjectivic suffixes, u it 
sembla har esset  victoriant in different lingues e durant different 
témpores. Noi have  per ex. in li latin sufixes quam -ic, -in, -im, -iv,
 -id, -il, -it,  -isc, -bil, etc., in li germanic: -lich, -lig, -ly, 
-ig, -y, -isch,  -ish, etc., in li slavic -ik, -in, -iv, -isk, etc. De 
special interesse  es li sufixe L -ic, D -ig, A -y. Desde protoaric 
témpores ti -ic  (originalmen li tematic vocale i c) ha esset translocat
 a omni temas: L  bellicus in vice de bellocus, Gr nymphicos in vice de 
nymphacos, L  unicus ma uno- e slavic inoku, D einig ma Got. ainahs, A 
stony ma Got.  stainahs, etc. Ti sufixe, quel in li angles e scandinavic
 lingues nu es  pronunciat 
-78-
solmen -i, es tá tre vivent, productiv: A might —  mighty, storm — stormy. Sv mod — modig, D Kraft — kräftig.
Ma
 anc  in li max antiqui lingues aric noi trova i quam adjectivic element
  formant: comp. latin subst. patre-m e adj. patri-us, slavic subst.  
uchenic e adj. uchenici, etc.
Si noi resuma quo noi mentionat  
supra, specialmen pri li rol del tematic e suffixal -i, noi deve  
aconosser, que si alcun vocale ha esset usat, in passat e present  
témpore, por caracterisar li adjective, ti vocale es -i. E pro to it  
have li max grand jure por un tal function anc in li lingue  
international. Ma it es un altri question, in quel extension it deve  
esser usat. Corectmen it es usat in Occidental solmen pro eufonic  
motives (omni, altri, aspri) o pro li pronunciation (audaci, mordaci) o 
 pro distintion de simil paroles (imperator, imperatori). In altri casus
  it es omisset.
A. Z. Ramstedt.
Cronica.
In Angers,  
Francia, Ing. Thibault, director del hidro-distribution, fat li 5esim 
marte, in li populari universitá, un discurs pri li question del L. I.  
Pos descrir li evolution tra Volapük, Esperanto e Ido, il monstrat que  
Occidental es sur li rect via al ideal mundolingue pro que su base ne es
  artificial, ma li lingues vivent. Li local jurnales raportat pri ti  
convenida.
In Paris, li 26esim marte, evenit un controverse pri  
li L. I. in li individualistic gruppe l'en-dehors. On save que E.  
Armand, director del jurnal del sam nómine, es un fervent amic de nor  
movement. Il apertet li discussion in tre objectiv maniere. De Guesnet  
respondet e dit que li L. I. deve abandonar max mult li artificialitá  
por internationalitá maximal tam in li vocabularium quam in grammatica e
  derivation, e explicat pro quo il devenit Occidentalist. Papillon, in 
 nómine del idistes critica assertet ínregularitás de Occ, e dit que Ido
  es sempre perfectibil. Un Esperantist repetit li customat coses:  
Esperanto es un fact, li unic L. I. etc, e monstrat un absolut 
íncompetentie pri li tot question. Du o tri altri persones prende part  
in li discussion u, denove, li publica concludet que Esperanto es un nov
  religion.
Inter li max recent adhesiones a Occ. noi remarca con
  plesur li old pionero, ex-espist e idist, pensionat director de scole,
  Félicien Sonnier in Les Abrets, Isère e del jun electric ingeniero 
-79-
G.
 Véger, ex-delegat del S. I. F. in Saumur, nu in St. Clément des  Levées
 (Maine et Loire). Noi regreta saver que nor coidealist H.  Senigallia, 
Marseille, ha cessat su mundolinguistic activitá durant plur  mensus, 
pro grav maladie. Il mey accepter nor sinceri augures de  
reconvalescentie.
L. M. de G.
Sr de Guesnet, Occidental  
Buró, 83 Rue Rochechouart, Paris IX, editet un propagandic folliette in 
 frances con comparativ textus. (Precie 100 exemplares, franco, 5 
frances  franc in Francia, 6 fr. fr extra Francia.)
—x—
Li
  convenidas semanal del Occidental-Societé Parchim (Germania) es sempre
  bon visitat. Du discurses in Occidental: 22 februar: Li filosofie de  
René Descartes, 28 marte: Albrecht Dürer, li pictor e su ovre. — Nor  
fervent propagandist sr Lübeck labora por nor lingue in li vicin cités.
K. S.
Nor
  colaborator senior Dr Mell, consiliero del guvernia, publicat in nr  
III/3 del academic jurnal «Mitteilungen der Vereinigung der Freunde des 
 Fridericianums in Rudolstadt», Thüringen (Germania), sub titul «Auf dem
  Wege zu einer europäischen Hilfssprache» (Sur li via a un europan 
lingue  auxiliari) un modellic articul propagativ por nor lingue, con 
textus  comparativ in Esperanto e Occidental.
«Le Combat»,  
Flémalle-Grande (Belgia), marte, e «l’en de-hors», Orléans (Francia),  
marte, raporta pri li frances propaganda-brochura de L. M. de Guesnet  
«L’ Occidental, langue d’intercomprehension immédiate».
«Deutsche
  Kurzschrift», Duisburg (Germania), marte, recensente PANSCRIT,  
Occidental adaptation de stenografie Scheithauer, raporta pri nor  
lingue.
Jean-Pierre Liausu, sub titul «Cosmoglotta» in  
«Comaedia», 4 marte, scri pri Occidental, quel il compara al artificial 
 lingues Ido e Esperanto. Su explicationes relatent e pri li rol  
historic del lingue frances etc, monstra que il visibilmen ne ha leet  
nor publicationes.
E. P.
Profesor Christaller, membre del 
 Esperanto-Academie, prende li parole in li rubrica «Ni kaj la aliaj», 
nr  9 e 10 de «Heroldo de Esperanto». – Il constata que malgré li grand 
 pretensiones e reclame con quel intrat in concurrentie Ido e anc altri 
 mundlingues, Esperanto marchat tranquilmen su via e sempre crescet,  
durante que li altris pos quelc témpore morit. Nu anc Ido es morient.  
(Ma prof. Chr. ne dí pro quo to ha evenit: ne per 
-80-
se
 self, ma pro  aparition de Occidental). Il cita quelc Idistes queles 
revenit denov a  Esperanto: seniores L. E. Meier, Ed. Wenk e Ward 
Nichols. Omni tri  justifica su retorna a Esperanto, per li sempre 
continuat reformas in  Ido. — Il dí que anc li «judas al Zamenhof» ha 
profetisat li ruina de  Esperanto pos 5 annus, ma … nu Ido self ha 
atinget ti fate. — On posse  astonar que sr Chr. pensa que Esperantida 
de sr de Saussure posse esser  apt quam base de reformes in Esperanto, 
si alcun sufficent potent  organisation vell soluer li afere. — Pri to 
noi dubita fortmen. Un ínpartial organisation nequande va prender 
Esperantida quam base. — Li  duesim parte del articul, in nr 10, es 
consacrat al critica de  Occidental. Ti parte es debil, proque prof. 
Chr. visibilmen ne conosse  li structura de Occidental e solmen ha leet 
quelc numerós de  Cosmoglotta. Por exemple il qualifica li parol 
«holigan» quam íncomprensibil. Nu ti parol, originalmen angles, es 
conosset mem a omni  russ ovrero! Do it have li max grand 
internationalitá possibil. — Sr.  Chr. sublinea li facte que Esperanto 
ja ha monstrat su aptitá por omni  relationes, durante que Occidental to
 ne ancor ha fat, e pro to il  considera it ínprudent adopter tal 
sistema ante haver tal certitá. — Si  to vell esser rect, li tenentie de
 prof. Chr. vell esser justificat. Ma  li multissim enunciationes de 
conosset scientistes pri li ínusabilitá de  Esperanto quam lingue de 
scientie, sta in contradiction a ti assertion.  — Il emfasa que quáncam 
Cosmoglotta appari ja li settesim annu, il  nequande ha audit parlar pri
 Occidental. To es tre possibil. Til nu on  presc ne ha fat propagande 
in li grand publica ma solmen discusset in  cert interlinguistic 
circules! Tant plu remarcabil es li nu ja atinget  resultate, sin 
manuales ni lexicos national-Occidental. – In omni casu  anc li ton de 
ti ci articul es tranquil e digni. Noi espera que pos  fundamental 
conossentie del principies de Occidental anc sr prof.  Christaller va 
convicter se pri su superioritá.
J. P.
In  «Heroldo de 
Esperanto», nr 14, in su articul pri li Esperanto-styl Dr.  L. Dreher 
tucha Occidental e scri: «Occidental basa se solmen sur  
national-lingual pret gigant-lexico plu minu international che …  
universitatanes e professores de lingues … Malgré omnicos ti lingues es 
 por nos un instruction que on ne posse tro ex-relar un lingue … del  
europan spiritu.» Pro to il recomanda al Esperantistes li europan stil.
Sub
  titul «UEA kaj ni» «Heroldo de E.» in nr 13 defende se contra 
ínloyalitá, e di que ja ante quelc annus ha evenit transactiones 
-81-
inter
 eminent representantes de Esperanto e altri projectes. Il cita  inter 
li participantes Dr. E. Privat, Sra. Morris, E. de Wahl, Dr.  Auerbach e
 altris, e regreta que ti transactiones ha ductet a null  resultates.
Dr. Axel Wästerland.
In
 «Esperanto» nr 330 Dr.  Edmond Privat consilia atinger que in 
congresses (ne in Esperantistic  ma general) on mey haver Esperanto quam
 sol lingue de traduction por  talmen un poc afacilar li deliberationes.
 Ye ti ocasion il mentiona li  experienties fat in li conferentie pri 
pacific education in Praha, quel  ha causat alquant brue in 
international circules. Nu, on save tre bon  que ti conferentie esset 
organisat e preparat per li Esperantistes, do  esset in grand parte 
bluff por li invitat ne-espistes, qui esset in  strict minorité! Tamen 
on posse demonstrar multcos, e forsan li idé far  omni traductiones 
solmen in un lingue, es tre practic. In general it  vell esser max 
practic traducter in li lingue national del land u eveni  li congress, 
nam sempre li majorité del congressantes apartene al  habitantes local; o
 un lingue conosset de omni inhabitantes, p. ex.  angles in li dominia 
britannic, russ in omni anteyan russian territorias,  german in li 
anteyan territorias austro-german e altri central Europa e  Scandinavia,
 frances in li sud e west de Europa, hispan in sud-America  (anc Brasil)
 etc. Ma si li congress junte persones de academic  professiones, tande 
li max simplic vell esser traduction in Occidental,  quel, quam ha 
monstrat plurannual usation sin manuale, sin lexico, es ínmediatmen 
comprensibil a omni hom de occidental civilisation.
J. P.
In
  li oficial organ de U. E. A., «Esperanto», editet in Geneva, on  
remarca in nr 330 denove divers erras contra grammatica, queles on ne  
posse explicar quam «print»-erras. P. ex. 27 (3) «… Klubo de la  
duelantoj (Duelling club) kiu ne akceptis membron ne mortiginte homon en
  duelo». It deve esser «mortigintan», proque ti parol relate al parol  
«membro» e ne al «Klubo» … pag. 33 (9) «… oni pagis al li 100.000  
dolarojn por oleofonto trovighinta en sia absolute malzorgita farmo». It
  deve esser lia, proque sia relate solmen al subjecte del frase, do ci 
 al parol «oni», quo ya ne es li sense. On vide do, que li metode de  
Occidental, quel ne postula tal fin diferentiation, ne trovat in li  
central- e occidental-europan lingues, es plu facil e ne causa ínutil  
lingual erras, queles trova se ancor nu in li 24-esim annu de edition de
  ti official jurnal. — Yo deve constatar que printerras yo presc ne ha 
 trovat in ti cuidosimen editet periodic.
-82-
In
 nr 328 de  «Esperanto» sr Privat parla pri li idé de Julio Baghy, quel 
proposi que  al die de nascentie de Zamenhof chascun esperantist mey 
comprar un libre  por avansar li cose de Esperanto. In li articul il di:
 «Yo ha recivet  de quelc de nor max bon autores e editores epistules 
quel da a pensar.  Un de ili vendi 100 000 libres de aprension e solmen 
300 novelles». — To  es vermen tre interessant e it ilustra max bon li 
fals via in quel  marcha Espo. Do existe tant persones interessat pri li
 idé de un lingue  international. To es vermen un fact extrem injoyant. 
Ma li effecte final  es anihilant por Espo. Do de 100 000 interessat 
solmen maximum 300 (un  parte ya es comprat del antiqui fidel 
adherentes) pos examination del  unesim manuale trova interesse por 
continuar su studies! Ci es li ver  judicie del publica pri Esperanto e 
ne li oficial resolutiones in  congresses pri acceptation de Espo, 
proque li sufocant majorité ne  conosse Espo e vota solmen por li idé 
del lingue international. Plu bass  in li sam articul noi trova un altri
 interessant passage. «Quant  persones in li actual esperantistic 
generation lee li admirabil  traductiones de Zamenhof?» (supposit es li 
Bible, ovres de Shakespeare e  altri corifés del litteratura.). To 
monstra li fals tactica del  Espo-moventie. Vermen qui va leer coses tam
 mult traductet quam li supra  citat. Chascun sive ja ha leet les sive 
posse leer les in su propri  lingue. Do ili ne have interesse, e li poc 
original ovres «litterari» in  Espo es de minor valore. Pro to on ne lee
 li Espo-ovres. De un látere  manca li actualitá e alt standard, e de 
altri látere letura sensational,  apt por li grand majorité del 
«Esperanto-popul». To causa li stagnation  del productet «litteratura». 
Ma on ne posse remediar ti statu. Por  actual altqualitativ scientic 
letura manca li suficent publica, e por  li altris manca li autores. 
Certmen Espo possede pluri fort talentes e  stilistes specialmen in li 
poesie (Deviatnin, Kofman, Baghy, etc) ma ne  por ti sferes queles max 
mult interessa li homes.
E. W.
Noticies.
Rectificationes:
  Nr 44, pg. 1, lin. 5: ples leer: exvicepresidente vice: expresidente. 
 Nr 47, pg. 54, lin. 14: suppresser li ultim li, lin. 17: leer quam vice
  guam.
Index 1927, pg. 3: ples leer: Li articul li de : A. Z. Ramstedt vice: E. de Wahl.
-83-
Altri »Mundlingues«.
In
  nr 43 de Cosmoglotta esset curtmen referet pri li sistema «Cosman». 
Noi  recive del autor un rectification scrit in Cosman, quel noi 
reproducte  ci con un response del referent sr de Wahl. Forsan li 
letores va  comprender alquicos in li textu. Noi ne ha posset comprender
 omnicos.
Red.
Cosman?
(scrit in Cosman).
Id  es
 necessi ant-vordan a de unrecti presentation, fat in nr 43 of  
«Cosmoglotta» ob «Cosman». Id sey indulged, qui tar it sta medi inter  
mai(or)-min(or) arbitrial projectes! Ma, percepey self, leytoros, qua  
Cosman es sat estandibl e sat Europan o non! Qui Cosman ha maior  
central-europan e minor sol-westeuropan caracter, ce non damnaja (scoda)
  su Europanita! Mix-vocabuls, som on reproca uns, on find in sam gradu 
 ac in moderni, yam in novromanic lingues. De coexistentse of Asian  
(Chinesi con super 400 million, Hind con super 200 million) consonantses
  e comunvocabuls, fa fixer e min vacillant el Europan vocabuls in si  
self; ed ulter coll Asiani Europanitá, noi ad-opted coll simpl  
avantajes, so fa el lingue béller, fluénter e neutráler! Nu alqui  
rectifat exemples: «bay» (Deut., Engl., Hind) es null are as Occ: che;  
«hia» (Ch. e Deut) es = ad-sub; «lie» (Ch., Ar. deut: um Willen) = in  
afere … «mo» es quasi parlati question-signe!; «jen» = homos tu-diali, i
  mot verly inter-continental. Sam: «bue» (non: bul, qual on scrid) es  
Ch, D, E, sustenet par r (uss) e h (ind); «yet» = Ch E, ac R; ster:  
aster es H., «ed» D. E; «i» es undefinat articul! Niquan Cosman had i  
«conjugation of verbe: es», ma unly generali pro exterordinari, poetic e
  novelisti use. Finly yo protesta conter de liveration of «exemple del 
 lingue» extracant i torso of i novelisti probe-frase. Certym de tre  
estimat criticanto, quel il self say, ha criticad i poc superficial, vey
  manque of studiade del tro concis Cosman-broshure. Ma just veyque  
Occidental ed Cosman es non lontan dil cil, li muss in reciproc  
tolerantse per-finan si self e progressan in mundanitá e neutralitá, ane
  scode for de aprend-facilitá e bellitá ja atinat!
K. Milner.
Response:
  Sr M. nega que existe arbitrari «mix-vocabuls»: nu, un de ili es citat
  in nor referate: «ye» = ancor, secun li autor es A e R. Angles it es  
«yet« e Russ «yeshtcho»! Li conjugation del verb «es» es prendet del  
brochura. Si miscomprenses deveni, to es possibil, proque li letor va  
consentir, que on ne posse comprender omnicos in un brochura scrit in ti
  lingue. Li proteste contra li monstrat exemple del lingue es van, 
proque  it es prendet litteralmen del brochura. Si li exemple es 
misguidant, li  autor ne devet posir it in su libre, ma vicear it per un
 altri plu bon.  Li sol coses queles on posse conceder es du printerras 
(«de» por «che»,  e «bul» por «bu»). Ma yo deve protestar contra 
expression «ínrect  presentation» si on monstra li debil flancas. 
Specialmen interessant it  vell esser audir judicies de orientales pri 
Cosman. Ca ili aproba un tal  lingue o prefere un pur europan.
E. W.
-84-
Occidental-Servicie.
Conditiones de participation: secun Cosmoglotta nr 46, pag 51.
Abbreviationes:
  A angles, D german, Esp Esperanto, F frances, Ho hollandes, I italian,
 L  latin, L. I. lingue international, LsF Latino sine flexione  
(Interlingua), Occ Occidental, P portugales, R russ, S hispan, S v sved.
SCHOIKO,
  Dr. Coelestin, director del education-institute e professor in 
gimnasie  de Stift Melk, Austria; (D, A, F, I, S, Occ, Esp); general  
corespondentie, anc con persones queles vole misser lor filies por  
education in nor gimnasie; responde sempre.
HAMMAR, Bengt, cand. 
 med., Bergsgatan 2, Stockholm, Svedia; (Ido, Occ, Sv, D, A, F, S); 
secun  possibilitá da turistic informationes e auxilia turistes in 
Svedia.
FINK,  Peter Heinrich, Burgstr. 60a, Heimbach-Weis, 
Rhld., Germania; (romanic,  germanic, Occ, Ido, LsF); exchange de 
postcartes illustrat, idés etc;  sempre responde.
VOŽENÍLEK, 
Jaroslav, Student, 18 annus;  Klejnovská ul. č. 222, Chrudim, 
Tchecoslovacia; (Occ, Esp, A);  Occ-stenografie, exchangea postmarcas, 
postcartes ilustrat.
CASPERS,  W., Apartado 1900, Lima, Perú; 
(Occ, Ido, D, A, F, S, Ho); corresponde  pri mundolingue, agricultura 
tropical, economie, societá, sexualisme,  nudism etc; da desirat 
informationes secun possibilitá; ne colecte  postmarcas ni postcartes; 
ne accepta response-cupones.
JEZIERSKI,  prof. Dr. Wieslaw de, 
lector in Universitate, Twardowskiego 82, Krakow  11 (Debniki), Polonia;
 (A, F, D, Esp, Ido, Occ, LsF etc); corresp. pri  solution scientific 
del problema de L. I.
BYLSMA, Henk,  chimico-publicist, Postbus 
54, Utrecht, Holland; (Ido, Occ, LsF);  coresponde pri folklore, 
sfragistica, heraldica, naturscientie.
MOESS,  Eugen, Grinzinger 
Allee 7/29, Wien XIX/1, Austria; (Occ); colecte bell  postcartes 
illustrat; da omni informationes pri Austria e Hungaria;  coresponde pri
 interlinguistica e altri temas cultural (anc con damas).
THODOROFF,
  Angel, officiario, str. general Skobelev 128, Plovdiv, Bulgaria; (Ido,
  Esp, Occ); corresp. pri problema mundlingual, litteratura, biciclisme,
  vegetarisme.
NAUAVALI, Romesh Chaudra M., C. P. Tank, Road Ram-Bag, Bombay, India: (A, F, Occ); general corespondentie.
Eigentümer,
  Herausgeber u. Verleger: Gesellschaft Cosmoglotta, Mauer bei Wien,  
Verantwortlicher Schriftleiter: Ing. E. Pigal, Liesing bei Wien. Druck: 
 Milan Nedvídek, Tábor.
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
Cosmoglotta A 126 (may 1939)
Annu XVIII -- May 1939 -- No 3 (126) COSMOGLOTTA CONTENE. - Mitrovich: Interlinguistic central organ. - Berger: Li eterni problema...
- 
Annu XVIII -- May 1939 -- No 3 (126) COSMOGLOTTA CONTENE. - Mitrovich: Interlinguistic central organ. - Berger: Li eterni problema...
 - 
= COSMOGLOTTA = Oficial organ del Occidental-Union Consacrat al developation, propaganda e aplication de Lingue International Occidental...
 - 
COSMOGLOTTA Annu XII Marte-April 1933 No. 2 (87) A.Z. Ramstedt. Depos ti annu de Cosmoglotta - o plu precis, depos ti ci n...
 
No comments:
Post a Comment